دیجیتال مارکتینگ

بر اساس گفته نیل پتل یکی از برترین دیجیتال مارکترهای دنیا، دیجیتال مارکتینگ نوعی بازاریابی خدمات و محصولات است که از طریق دستگاه‌های الکترونیکی انجام می‌شود. از حدود دو دهه قبل اصطلاح بازاریابی دیجیتال به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌های مدیریت بازاریابی و تبلیغات تعریف شده است.

امروزه با پیشرفت فناوری‌های نوین و گسترش اینترنت در جهان، بازاریابی دیجیتال به‌عنوان یک رشته تخصصی و مستقل خود را نشان داده و در برخی از دانشگاه‌ها به‌عنوان رشته‌ای تخصصی تدریس می‌شود. این دانش به‌اندازه‌ای گسترده است که گستره وسیعی از انواع بازاریابی دیجیتال را در برمی‌گیرد.

مواردی همچون ترافیک وب‌سایت، مدل‌سازی اسناد و عملکرد محتوا و جذب مشتریان بالقوه برخی از نمونه‌های کاربرد بازاریابی دیجیتال هستند. در این مقاله از وب‌سایت ناصرحجتی ابعاد مختلف دیجیتال مارکتینگ را بررسی می‌کنیم.

تاریخچه دیجیتال مارکتینگ
با گسترش اینترنت در عرصه جهانی، دنیا به یک دهکده جهانی تبدیل شده است و در کسری از ثانیه حجم گسترده‌ای از اطلاعات و اخبار در جهان منتشر می‌شود. در دهه ۱۹۸۰ اولین کامپیوترهای مجهز به چاپ و نشر متن وارد بازار شدند و دنیای تبلیغات کاغذی دچار تحول عظیمی شد.

با توسعه پروژه World Wide Web در سال 1991 و گسترش آن در سال 1994 اولین مرورگر موفق جهان یعنی Netscape عرضه و تعداد کاربران وب از 16 میلیون نفر به 70 میلیون رسید. هم‌زمان با توسعه وب و افزایش کاربران جهانی، موتورهای جستجو همچون گوگل و یاهو، فروشگاه‌های اینترنتی و ایمیل جایگاهی ثابت در وب پیدا کردند.

موتورهای جستجو، سایت‌های مختلفی در دسترس کاربران قرار می‌دادند و آنان با چند کلیک ساده می‌توانستند محصولات و خدمات موردنیاز خود را از این طریق پیدا کنند. در این روند متخصصان دیجیتال مارکتینگ یا همان بازاریابی دیجیتال تکنیک‌های موتورهای جستجو را ابداع کردند و با ظهور تلفن‌های هوشمند و  شبکه‌های اجتماعی دیجیتال مارکتینگ وارد عرصه جدیدی شد.

اهمیت استفاده از بازاریابی دیجیتال
اینترنت و فناوری‌های دیجیتال با سرعت تمام به‌پیش می‌روند و هیچ مرزی برای آن‌ها وجود ندارد. هم‌زمان با توسعه این فناوری، بازاریابی دیجیتال نیز درحال‌رشد و گسترش است. باتوجه‌به سرعت گسترش اطلاعات، اخبار و فناوری اینترنت می‌توان به اهمیت استفاده از دیجیتال مارکتینگ پی برد. در ادامه مهم‌ترین دلایل اهمیت بازاریابی دیجیتال آمده است:

شناسایی برند
صرف هزینه مقرون‌به‌صرفه
دستیابی به مخاطبان بیشتر
افزایش فروش و سودآوری
افزایش قابلیت اندازه‌گیری و تحلیل بازار
تفاوت بازاریابی دیجیتال و بازاریابی اینترنتی
احتمالاً بسیاری تصور می‌کنند که بازاریابی دیجیتال همان بازاریابی اینترنتی است؛ اما باید گفت که این دو نوع بازاریابی باهم متفاوت هستند. در دیجیتال مارکتینگ کانال‌های رسانه‌ای مانند وب‌سایت، ppc، سئو، پادکست‌های صوتی، بازاریابی پیامکی و برنامه‌های تلفن همراه وجود دارد.

در بازاریابی دیجیتال برخی کانال‌ها مانند اپلیکیشن‌های موبایل می‌توانند بدون اتصال دائمی به اینترنت به فعالیت خود ادامه دهند؛ ولی در بازاریابی اینترنتی از کانال‌ها و رسانه‌هایی استفاده می‌شود که باید همیشه آنلاین باشند. به‌عبارت‌دیگر بازاریابی اینترنتی زیرشاخه‌ای از انواع بازاریابی دیجیتال است.

در فضای کسب‌وکار مدیر دیجیتال مارکتینگ با رویکردی بلندمدت مسئولیت پیاده‌سازی، توسعه و اجرای فعالیت‌های دیجیتال را بر عهده دارد. البته اجرای امور تبلیغاتی در کوتاه‌مدت نیز از وظایف مدیر بازاریابی دیجیتال است. برای اینکه مدیر حوزه دیجیتال مارکتینگ بتواند نقش خود را به بهترین صورت انجام دهد باید در امور مهمی مانند اصول دیجیتال مارکتینگ، مدیریت ترافیک سایت، تبدیل آن به سرنخ‌های فروش و آگاهی از برند مهارت کافی داشته باشد. در این مقاله از وب‌سایت علی ناصرحجتی به شرح وظایف مدیر دیجیتال مارکتینگ و اصول بازاریابی دیجیتال می‌پردازیم.

آشنایی با دیجیتال مارکتینگ
با فراگیری اصول دیجیتال مارکتینگ می‌توان بخش بزرگی از مفاهیم و فعالیت‌های بازاریابی دیجیتال را درک کرد. با رشد فناوری‌های نوین و گسترش اینترنت در تمام جنبه‌های زندگی انسان استفاده از بازاریابی دیجیتال بهترین روش برای آگاهی‌بخشی از برند و دیده‌شدن محصولات یا خدمات مختلف است.

مدیر دیجیتال مارکتینگ به‌عنوان هسته اصلی حوزه بازاریابی دیجیتال باید بتواند استراتژی‌های بازاریابی، جذب مخاطبان هدف، تحلیل داده‌ها و بهبود راهبردهای تبلیغاتی را به بهترین شکل ممکن انجام دهد. همچنین تسلط بر ابزارها و تکنیک‌های دیجیتال مارکتینگ، بینش استراتژیک و مهارت‌های ارتباطی و مدیریتی قوی از دیگر وظایف مدیر بازاریابی دیجیتال است.

مشاغل حوزه دیجیتال مارکتینگ
در حوزه دیجیتال مارکتینگ مشاغل متعددی وجود دارد که همگی نقش تعیین‌کننده‌ای در افزایش آگاهی برند و افزایش فروش دارند. این مشاغل عبارت‌اند از:

مدیر دیجیتال مارکتینگ: این فرد باید در تمام حوزه‌ها متخصص باشد و مسئولیت‌های مدیریتی و استراتژیک را برعهده دارد.
متخصص بازاریابی محتوا: تولید و مدیریت محتواهای آنلاین برای بازاریابی و تبلیغات، توانایی بازاریابی ویروسی، جذب مخاطب، افزایش شناخت برند و ارتقای تجربه مشتریان
متخصص سئو: بهینه‌سازی موتورهای جستجو، بهینه‌سازی وب‌سایت‌ها و محتواها برای افزایش رتبه در نتایج موتور جستجو
طراح UI: یا طراح رابط کاربری، طراحی و ایجاد رابط‌های کاربری برای محصولات و برنامه‌های کاربردی، ایجاد تجربه کاربری مثبت، افزایش کارایی محصولات و برنامه‌های دیجیتالی و جلب نظر کاربران
طراح UX: آنالیز نیازهای کاربران، مهارت در طراحی تجربه کاربری، توانایی تحلیل داده‌ها
کپی‌رایتر: نوشتن متون تبلیغاتی جذاب با استفاده از کلمات و جملات خلاقانه، ارتقای تبلیغات و بازاریابی محصول یا خدمات و ایجاد ارتباط مؤثر با مخاطبان
طراح کمپین تبلیغاتی: طراحی و اجرای کمپین‌های تبلیغاتی، طراحی گرافیکی، تبلیغات گوگل ادسنس برای محصولات، خدمات و برندها، مهارت در استفاده از ابزارهای طراحی
استراتژیست محتوا: مسئول استراتژی سئو، ارتقای تعامل برند با مخاطبان، برنامه‌‌ریزی و تدوین استراتژی‌های محتوا برای جذب و مشارکت مخاطبان و مشتریان
کارشناس تجزیه‌وتحلیل داده‌ها: آنالیز داده‌های مختلف مرتبط با عملکرد کمپین‌ها، رسانه‌های اجتماعی و…، متخصص در ابزارها و تکنیک‌های تحلیل داده‌ها

در فضای کسب‌وکار مدیر دیجیتال مارکتینگ یا مشاوره دیجیتال مارکتینگ با رویکردی بلندمدت مسئولیت پیاده‌سازی، توسعه و اجرای فعالیت‌های دیجیتال را بر عهده دارد. البته اجرای امور تبلیغاتی در کوتاه‌مدت نیز از وظایف مدیر بازاریابی دیجیتال است. برای اینکه مدیر حوزه دیجیتال مارکتینگ بتواند نقش خود را به بهترین صورت انجام دهد باید در امور مهمی مانند اصول دیجیتال مارکتینگ، مدیریت ترافیک سایت، تبدیل آن به سرنخ‌های فروش و آگاهی از برند مهارت کافی داشته باشد. در این مقاله از وب‌سایت علی ناصرحجتی به شرح وظایف مدیر دیجیتال مارکتینگ و اصول بازاریابی دیجیتال می‌پردازیم.

آشنایی با دیجیتال مارکتینگ
با فراگیری اصول دیجیتال مارکتینگ می‌توان بخش بزرگی از مفاهیم و فعالیت‌های بازاریابی دیجیتال را درک کرد. با رشد فناوری‌های نوین و گسترش اینترنت در تمام جنبه‌های زندگی انسان استفاده از بازاریابی دیجیتال بهترین روش برای آگاهی‌بخشی از برند و دیده‌شدن محصولات یا خدمات مختلف است.

مدیر دیجیتال مارکتینگ به‌عنوان هسته اصلی حوزه بازاریابی دیجیتال باید بتواند استراتژی‌های بازاریابی، جذب مخاطبان هدف، تحلیل داده‌ها و بهبود راهبردهای تبلیغاتی را به بهترین شکل ممکن انجام دهد. همچنین تسلط بر ابزارها و تکنیک‌های دیجیتال مارکتینگ، بینش استراتژیک و مهارت‌های ارتباطی و مدیریتی قوی از دیگر وظایف مدیر بازاریابی دیجیتال است.

مشاغل حوزه دیجیتال مارکتینگ
در حوزه دیجیتال مارکتینگ مشاغل متعددی وجود دارد که همگی نقش تعیین‌کننده‌ای در افزایش آگاهی برند و افزایش فروش دارند. این مشاغل عبارت‌اند از:

مدیر دیجیتال مارکتینگ: این فرد باید در تمام حوزه‌ها متخصص باشد و مسئولیت‌های مدیریتی و استراتژیک را برعهده دارد.
متخصص بازاریابی محتوا: تولید و مدیریت محتواهای آنلاین برای بازاریابی و تبلیغات، توانایی بازاریابی ویروسی، جذب مخاطب، افزایش شناخت برند و ارتقای تجربه مشتریان
متخصص سئو: بهینه‌سازی موتورهای جستجو، بهینه‌سازی وب‌سایت‌ها و محتواها برای افزایش رتبه در نتایج موتور جستجو
طراح UI: یا طراح رابط کاربری، طراحی و ایجاد رابط‌های کاربری برای محصولات و برنامه‌های کاربردی، ایجاد تجربه کاربری مثبت، افزایش کارایی محصولات و برنامه‌های دیجیتالی و جلب نظر کاربران
طراح UX: آنالیز نیازهای کاربران، مهارت در طراحی تجربه کاربری، توانایی تحلیل داده‌ها
کپی‌رایتر: نوشتن متون تبلیغاتی جذاب با استفاده از کلمات و جملات خلاقانه، ارتقای تبلیغات و بازاریابی محصول یا خدمات و ایجاد ارتباط مؤثر با مخاطبان
طراح کمپین تبلیغاتی: طراحی و اجرای کمپین‌های تبلیغاتی، طراحی گرافیکی، تبلیغات گوگل ادسنس برای محصولات، خدمات و برندها، مهارت در استفاده از ابزارهای طراحی
استراتژیست محتوا: مسئول استراتژی سئو، ارتقای تعامل برند با مخاطبان، برنامه‌‌ریزی و تدوین استراتژی‌های محتوا برای جذب و مشارکت مخاطبان و مشتریان
کارشناس تجزیه‌وتحلیل داده‌ها: آنالیز داده‌های مختلف مرتبط با عملکرد کمپین‌ها، رسانه‌های اجتماعی و…، متخصص در ابزارها و تکنیک‌های تحلیل داده‌ها

مشاوره مارکتینگ و بازاریابی چیست؟
به استراتژی‌هایی که برای برقراری ارتباط با مشتری صورت می‌گیرد، مارکتینگ یا بازار‌یابی می‌گویند. صاحبان کسب و کار برای جلب توجه مشتریان از راه‌ها و روش‌های خلاقانه‌ای استفاده می‌کنند تا ویژگی‌ها و مزایای محصولات و خدمات خود را به گوش آن‌ها برسانند. بازاریابی یا مشاوره مارکتینگ باعث اطلاع رسانی، افزایش فروش، برند‌سازی، شناخت مشتری، جذب مشتری و ایجاد رقابت می‌شود.

 آیا تبلیغات را می‌توان همان مارکتینگ یا بازاریابی دانست؟
تبلیغات بخشی از بازاریابی است و این دو تکمیل کننده هم هستند. تبلیغات با ایجاد محتوای مناسب و جذاب سبب آگاهی مشتریان از محصولات و خدمات کسب و کار‌ها می‌شود. در حالی که بازاریابی بسیار گسترده‌تر از تبلیغات است و تمام جنبه‌های تبلیغات را در‌بر ‌می‌گیرد.

مشاوره مارکتینگ به چه معنایی می باشد؟
برخی از افراد بر این باورند که اگر یک مدیر مارکتینگ خوب و خبره استخدام کنند، در واقع یک مشاور مارکتینگ هم دارند، برخی دیگر مشاوره مارکتینگ را تنها مختص به مشاوره با تیم مارکتینگ شرکت خود و بهره‌گیری از نظرات آن‌ها می‌دانند، برخی دیگر نیز مشاوره مارکتینگ را به معنی شرکت در دوره‌های آموزشی بازاریابی و خواندن چندین کتاب در این زمینه می‌دانند و عده‌ای هم مشاوران مارکتینگ را با اساتیدی که دانش بازاریابی دارند، اشتباه می‌گیرند و از آن‌ها مشاوره مارکتینگ می‌گیرند.

در واقع مشاوران مارکتینگ و بازاریابی افرادی هستند که، با استفاده از دانش، مهارت، تجربه و تخصص خود، به کسب و کار‌ها در جهت رسیدن به افزایش درآمد و فروش محصولاتشان کمک می‌کنند و از آن جایی که بازار کار همواره در حال تغییر و تحول است، باید در نظر داشت که روش‌ها و ترفند‌های جدیدی را به کار گرفت تا به موفقیت رسید.

مشاوره مدیریت از جمله حوزه‌هایی است که طی سال‌های اخیر در ایران رونق چشمگیری را تجربه کرده است. این رشته به شکل رسمی در دنیا بیش از یک قرن سابقه دارد و تقریباً در تمام این مدت هم در حال رشد بوده است.

اصطلاح مشاوره مدیریت مجموعه‌ی گسترده‌ای از فعالیت‌های مرتبط با کسب و کار را پوشش می‌دهد. مشاوران مدیریت در زمینه‌‌‌های مختلف از جمله استراتژی، فروش، تحقیقات بازار، منابع انسانی، بهبود عملکرد، بازاریابی دیجیتال، مدیریت مالی، برندینگ، صادرات و واردات، ایمنی، فناوری اطلاعات و تحول دیجیتال فعالیت می‌کنند.

تعریف مشاوره مدیریت | نقش مشاور مدیریت چیست؟
پیتر بلاک در کتاب مشاوره مدیریت خود مشاور را چنین تعریف می‌کند:

مشاور فردی است که می‌تواند تا حدی روی یک فرد،‌ گروه یا سازمان تأثیر بگذارد، اما از قدرت مستقیم برای ایجاد تغییر یا اجرای برنامه‌های مد نظر خود برخوردار نیست.

بنابراین تفاوت اصلی مدیر و مشاور در این‌جاست که «مسئولیت اقدام» نهایتاً بر عهده‌ی مدیر است. کسی که از مرحله‌ی تلاش برای تأثیرگذار فراتر می‌رود و مسئولیت اقدام بر عهده‌اش گذاشته می‌شود،‌ دیگر مشاور نیست، بلکه مدیر است.
دیگران هم کم‌و‌بیش تعریف مشابهی از مشاوره مدیریت ارائه کرده‌اند (+):

وقتی پای یک فعالیت یا مجموعه‌ای از فعالیت‌ها در میان است،‌ هر شکلی از کمک کردن درباره‌ی تعیین محتوای این فعالیت، فرایندها یا ساختار اجرای آن را می‌توان مشاوره در نظر گرفت. به شرطی که کسی که مشورت می‌دهد در زمینه‌ی اجرا مسئولیتی نداشته باشد و صرفاً نقش کمک‌کننده را بر عهده بگیرد.
اما احتمالاً قبول دارید که نمی‌توان این‌ها را به عنوان تعریف دقیق مشاوره در نظر گرفت. در دنیای واقعی نقش «مشاور مدیریت» الزاماً به موارد فوق محدود نمی‌شود. حتی گاهی اوقات، بخش‌هایی از اجرای کار به مشاور مدیریت واگذار می‌شود. به عنوان مثال، شاید دیده باشید که بعضی شرکت‌ها نه‌تنها در تعریف فرایند #استخدام از مشاور بهره می‌گیرند، بلکه به مشاور می‌گویند که خودت در جلسه مصاحبه شغلی حاضر شو و با تک‌تک داوطلبان مصاحبه کن.

بر اساس این شواهد، کسانی مثل مارک بائیج موارد زیر را به عنوان نقش های مشاور مدیریت در دنیای واقعی فهرست کرده‌اند (+):

  متخصص / پزشک: در این حالت، کارفرما معتقد است که در یک زمینه‌ی تخصصی، دانش کافی ندارد و ترجیح می‌دهد به سراغ مشاور برود. مثلاً کارفرما نمی‌داند که راه اندازی یک کسب و کار در بیرون ایران چگونه است و تصمیم می‌گیرد به سراغ مشاوری برود که در این زمینه تجربه داشته یا قبلاً به شرکت‌هایی با خواسته‌ی مشابه کمک کرده است.

گاهی هم کارفرما معتقد است که مشکل یا مشکلاتی وجود دارد و عوارض این مشکلات را هم می‌داند. اما در پی این است که «ریشه‌ی مشکل» و «روش حل مشکل» را از مشاور بپرسد. مثلاً شرکت می‌بیند که فروش افت کرده یا انگیزه کارکنان کاهش یافته است. پس تصمیم می‌گیرد از یک مشاور کمک بخواهد و بپرسد که:

مشکل دقیقاً چیست؟
ریشه های مشکل چه هستند؟
چه راهکارهایی برای حل مشکل وجود دارد؟
  تسهیل گر: در این حالت، کارفرما معتقد است که خودش از دانش و اطلاعات کافی برای حل مسئله برخوردار است. اما نیاز دارد که کسی از بیرون به فرایند حل مسئله کمک کرده و مسیر کار را تسهیل کند. در این وضعیت مثلاً ممکن است مشاور، به عنوان فردی بیرونی که سوگیری‌های داخلی را ندارد، مدیریت جلسه را بر عهده بگیرد و مسیر جستجوی پاسخ را هموار کند. ما در دوره مدیریت جلسه متمم به مهارت تسهیلگری پرداخته‌ایم.
گروهی از منابع علمی و کتاب‌ها، دو اصطلاح مشاور مدیریت (Management Consultant) و مشاور کسب و کار (Business Consultant) را به شکل مترادف به کار می‌برند. اما برخی منابع ترجیح می‌دهند معنایی متفاوت برای این دو اصطلاح در نظر بگیرند.

این کار تا حدی سلیقه‌ای است. اما بد نیست از این تفاوت اطلاع داشته باشید و در خواندن متن‌ها و مقالات آن را مد نظر قرار دهید.

مشاور کسب و کار به کسی گفته می‌شود که در مورد فرایندهای کسب و کار مشاوره می‌دهد. مشاوران زیر را می‌توان به عنوان نمونه‌هایی از مشاوران کسب و کار در نظر گرفت:

مشاوره منابع انسانی
مشاوره استراتژی
مشاوره فروش / مشاوره بازاریابی / مشاوره مدیریت برند
مشاوره بازاریابی / مشاوره برندینگ
مشاوره IT و فناوری اطلاعات
مشاوره بهبود عملکرد
مشاوره بازاریابی دیجیتال (یا زیرمجموعه‌های کوچک آن مثل مشاوره طراحی سایت و سئو)
مشاوره در امور گمرکی

فردریک تیلور (Fredrick Taylor)، آرتور د لیتل (Arthur D. Little)، چارلز بدو (Charles Bedaux) و هرینگتون امرسون (Harrington Emerson) را جزو نخستین کسانی می‌دانند که اهمیت مشاوره مدیریت را درک کرده و کار مشاوره مدیریت را به شکل جدی و رسمی آغاز کرده‌اند (+). منظور از «مشاوره» در این‌جا همان چیزی است که در تعریف مشاوره مدیریت گفتیم. یعنی: «پول گرفتند و مشورت دادند، اما در نهایت اجرا و مسئولیت آن بر عهده‌ی کارفرما بود.»