ديجيتال ماركتينگ

بر اساس گفته نيل پتل يكي از برترين ديجيتال ماركترهاي دنيا، ديجيتال ماركتينگ نوعي بازاريابي خدمات و محصولات است كه از طريق دستگاه‌هاي الكترونيكي انجام مي‌شود. از حدود دو دهه قبل اصطلاح بازاريابي ديجيتال به‌عنوان يكي از زيرمجموعه‌هاي مديريت بازاريابي و تبليغات تعريف شده است.

امروزه با پيشرفت فناوري‌هاي نوين و گسترش اينترنت در جهان، بازاريابي ديجيتال به‌عنوان يك رشته تخصصي و مستقل خود را نشان داده و در برخي از دانشگاه‌ها به‌عنوان رشته‌اي تخصصي تدريس مي‌شود. اين دانش به‌اندازه‌اي گسترده است كه گستره وسيعي از انواع بازاريابي ديجيتال را در برمي‌گيرد.

مواردي همچون ترافيك وب‌سايت، مدل‌سازي اسناد و عملكرد محتوا و جذب مشتريان بالقوه برخي از نمونه‌هاي كاربرد بازاريابي ديجيتال هستند. در اين مقاله از وب‌سايت ناصرحجتي ابعاد مختلف ديجيتال ماركتينگ را بررسي مي‌كنيم.

تاريخچه ديجيتال ماركتينگ
با گسترش اينترنت در عرصه جهاني، دنيا به يك دهكده جهاني تبديل شده است و در كسري از ثانيه حجم گسترده‌اي از اطلاعات و اخبار در جهان منتشر مي‌شود. در دهه ۱۹۸۰ اولين كامپيوترهاي مجهز به چاپ و نشر متن وارد بازار شدند و دنياي تبليغات كاغذي دچار تحول عظيمي شد.

با توسعه پروژه World Wide Web در سال 1991 و گسترش آن در سال 1994 اولين مرورگر موفق جهان يعني Netscape عرضه و تعداد كاربران وب از 16 ميليون نفر به 70 ميليون رسيد. هم‌زمان با توسعه وب و افزايش كاربران جهاني، موتورهاي جستجو همچون گوگل و ياهو، فروشگاه‌هاي اينترنتي و ايميل جايگاهي ثابت در وب پيدا كردند.

موتورهاي جستجو، سايت‌هاي مختلفي در دسترس كاربران قرار مي‌دادند و آنان با چند كليك ساده مي‌توانستند محصولات و خدمات موردنياز خود را از اين طريق پيدا كنند. در اين روند متخصصان ديجيتال ماركتينگ يا همان بازاريابي ديجيتال تكنيك‌هاي موتورهاي جستجو را ابداع كردند و با ظهور تلفن‌هاي هوشمند و  شبكه‌هاي اجتماعي ديجيتال ماركتينگ وارد عرصه جديدي شد.

اهميت استفاده از بازاريابي ديجيتال
اينترنت و فناوري‌هاي ديجيتال با سرعت تمام به‌پيش مي‌روند و هيچ مرزي براي آن‌ها وجود ندارد. هم‌زمان با توسعه اين فناوري، بازاريابي ديجيتال نيز درحال‌رشد و گسترش است. باتوجه‌به سرعت گسترش اطلاعات، اخبار و فناوري اينترنت مي‌توان به اهميت استفاده از ديجيتال ماركتينگ پي برد. در ادامه مهم‌ترين دلايل اهميت بازاريابي ديجيتال آمده است:

شناسايي برند
صرف هزينه مقرون‌به‌صرفه
دستيابي به مخاطبان بيشتر
افزايش فروش و سودآوري
افزايش قابليت اندازه‌گيري و تحليل بازار
تفاوت بازاريابي ديجيتال و بازاريابي اينترنتي
احتمالاً بسياري تصور مي‌كنند كه بازاريابي ديجيتال همان بازاريابي اينترنتي است؛ اما بايد گفت كه اين دو نوع بازاريابي باهم متفاوت هستند. در ديجيتال ماركتينگ كانال‌هاي رسانه‌اي مانند وب‌سايت، ppc، سئو، پادكست‌هاي صوتي، بازاريابي پيامكي و برنامه‌هاي تلفن همراه وجود دارد.

در بازاريابي ديجيتال برخي كانال‌ها مانند اپليكيشن‌هاي موبايل مي‌توانند بدون اتصال دائمي به اينترنت به فعاليت خود ادامه دهند؛ ولي در بازاريابي اينترنتي از كانال‌ها و رسانه‌هايي استفاده مي‌شود كه بايد هميشه آنلاين باشند. به‌عبارت‌ديگر بازاريابي اينترنتي زيرشاخه‌اي از انواع بازاريابي ديجيتال است.

در فضاي كسب‌وكار مدير ديجيتال ماركتينگ با رويكردي بلندمدت مسئوليت پياده‌سازي، توسعه و اجراي فعاليت‌هاي ديجيتال را بر عهده دارد. البته اجراي امور تبليغاتي در كوتاه‌مدت نيز از وظايف مدير بازاريابي ديجيتال است. براي اينكه مدير حوزه ديجيتال ماركتينگ بتواند نقش خود را به بهترين صورت انجام دهد بايد در امور مهمي مانند اصول ديجيتال ماركتينگ، مديريت ترافيك سايت، تبديل آن به سرنخ‌هاي فروش و آگاهي از برند مهارت كافي داشته باشد. در اين مقاله از وب‌سايت علي ناصرحجتي به شرح وظايف مدير ديجيتال ماركتينگ و اصول بازاريابي ديجيتال مي‌پردازيم.

آشنايي با ديجيتال ماركتينگ
با فراگيري اصول ديجيتال ماركتينگ مي‌توان بخش بزرگي از مفاهيم و فعاليت‌هاي بازاريابي ديجيتال را درك كرد. با رشد فناوري‌هاي نوين و گسترش اينترنت در تمام جنبه‌هاي زندگي انسان استفاده از بازاريابي ديجيتال بهترين روش براي آگاهي‌بخشي از برند و ديده‌شدن محصولات يا خدمات مختلف است.

مدير ديجيتال ماركتينگ به‌عنوان هسته اصلي حوزه بازاريابي ديجيتال بايد بتواند استراتژي‌هاي بازاريابي، جذب مخاطبان هدف، تحليل داده‌ها و بهبود راهبردهاي تبليغاتي را به بهترين شكل ممكن انجام دهد. همچنين تسلط بر ابزارها و تكنيك‌هاي ديجيتال ماركتينگ، بينش استراتژيك و مهارت‌هاي ارتباطي و مديريتي قوي از ديگر وظايف مدير بازاريابي ديجيتال است.

مشاغل حوزه ديجيتال ماركتينگ
در حوزه ديجيتال ماركتينگ مشاغل متعددي وجود دارد كه همگي نقش تعيين‌كننده‌اي در افزايش آگاهي برند و افزايش فروش دارند. اين مشاغل عبارت‌اند از:

مدير ديجيتال ماركتينگ: اين فرد بايد در تمام حوزه‌ها متخصص باشد و مسئوليت‌هاي مديريتي و استراتژيك را برعهده دارد.
متخصص بازاريابي محتوا: توليد و مديريت محتواهاي آنلاين براي بازاريابي و تبليغات، توانايي بازاريابي ويروسي، جذب مخاطب، افزايش شناخت برند و ارتقاي تجربه مشتريان
متخصص سئو: بهينه‌سازي موتورهاي جستجو، بهينه‌سازي وب‌سايت‌ها و محتواها براي افزايش رتبه در نتايج موتور جستجو
طراح UI: يا طراح رابط كاربري، طراحي و ايجاد رابط‌هاي كاربري براي محصولات و برنامه‌هاي كاربردي، ايجاد تجربه كاربري مثبت، افزايش كارايي محصولات و برنامه‌هاي ديجيتالي و جلب نظر كاربران
طراح UX: آناليز نيازهاي كاربران، مهارت در طراحي تجربه كاربري، توانايي تحليل داده‌ها
كپي‌رايتر: نوشتن متون تبليغاتي جذاب با استفاده از كلمات و جملات خلاقانه، ارتقاي تبليغات و بازاريابي محصول يا خدمات و ايجاد ارتباط مؤثر با مخاطبان
طراح كمپين تبليغاتي: طراحي و اجراي كمپين‌هاي تبليغاتي، طراحي گرافيكي، تبليغات گوگل ادسنس براي محصولات، خدمات و برندها، مهارت در استفاده از ابزارهاي طراحي
استراتژيست محتوا: مسئول استراتژي سئو، ارتقاي تعامل برند با مخاطبان، برنامه‌‌ريزي و تدوين استراتژي‌هاي محتوا براي جذب و مشاركت مخاطبان و مشتريان
كارشناس تجزيه‌وتحليل داده‌ها: آناليز داده‌هاي مختلف مرتبط با عملكرد كمپين‌ها، رسانه‌هاي اجتماعي و…، متخصص در ابزارها و تكنيك‌هاي تحليل داده‌ها

در فضاي كسب‌وكار مدير ديجيتال ماركتينگ يا مشاوره ديجيتال ماركتينگ با رويكردي بلندمدت مسئوليت پياده‌سازي، توسعه و اجراي فعاليت‌هاي ديجيتال را بر عهده دارد. البته اجراي امور تبليغاتي در كوتاه‌مدت نيز از وظايف مدير بازاريابي ديجيتال است. براي اينكه مدير حوزه ديجيتال ماركتينگ بتواند نقش خود را به بهترين صورت انجام دهد بايد در امور مهمي مانند اصول ديجيتال ماركتينگ، مديريت ترافيك سايت، تبديل آن به سرنخ‌هاي فروش و آگاهي از برند مهارت كافي داشته باشد. در اين مقاله از وب‌سايت علي ناصرحجتي به شرح وظايف مدير ديجيتال ماركتينگ و اصول بازاريابي ديجيتال مي‌پردازيم.

آشنايي با ديجيتال ماركتينگ
با فراگيري اصول ديجيتال ماركتينگ مي‌توان بخش بزرگي از مفاهيم و فعاليت‌هاي بازاريابي ديجيتال را درك كرد. با رشد فناوري‌هاي نوين و گسترش اينترنت در تمام جنبه‌هاي زندگي انسان استفاده از بازاريابي ديجيتال بهترين روش براي آگاهي‌بخشي از برند و ديده‌شدن محصولات يا خدمات مختلف است.

مدير ديجيتال ماركتينگ به‌عنوان هسته اصلي حوزه بازاريابي ديجيتال بايد بتواند استراتژي‌هاي بازاريابي، جذب مخاطبان هدف، تحليل داده‌ها و بهبود راهبردهاي تبليغاتي را به بهترين شكل ممكن انجام دهد. همچنين تسلط بر ابزارها و تكنيك‌هاي ديجيتال ماركتينگ، بينش استراتژيك و مهارت‌هاي ارتباطي و مديريتي قوي از ديگر وظايف مدير بازاريابي ديجيتال است.

مشاغل حوزه ديجيتال ماركتينگ
در حوزه ديجيتال ماركتينگ مشاغل متعددي وجود دارد كه همگي نقش تعيين‌كننده‌اي در افزايش آگاهي برند و افزايش فروش دارند. اين مشاغل عبارت‌اند از:

مدير ديجيتال ماركتينگ: اين فرد بايد در تمام حوزه‌ها متخصص باشد و مسئوليت‌هاي مديريتي و استراتژيك را برعهده دارد.
متخصص بازاريابي محتوا: توليد و مديريت محتواهاي آنلاين براي بازاريابي و تبليغات، توانايي بازاريابي ويروسي، جذب مخاطب، افزايش شناخت برند و ارتقاي تجربه مشتريان
متخصص سئو: بهينه‌سازي موتورهاي جستجو، بهينه‌سازي وب‌سايت‌ها و محتواها براي افزايش رتبه در نتايج موتور جستجو
طراح UI: يا طراح رابط كاربري، طراحي و ايجاد رابط‌هاي كاربري براي محصولات و برنامه‌هاي كاربردي، ايجاد تجربه كاربري مثبت، افزايش كارايي محصولات و برنامه‌هاي ديجيتالي و جلب نظر كاربران
طراح UX: آناليز نيازهاي كاربران، مهارت در طراحي تجربه كاربري، توانايي تحليل داده‌ها
كپي‌رايتر: نوشتن متون تبليغاتي جذاب با استفاده از كلمات و جملات خلاقانه، ارتقاي تبليغات و بازاريابي محصول يا خدمات و ايجاد ارتباط مؤثر با مخاطبان
طراح كمپين تبليغاتي: طراحي و اجراي كمپين‌هاي تبليغاتي، طراحي گرافيكي، تبليغات گوگل ادسنس براي محصولات، خدمات و برندها، مهارت در استفاده از ابزارهاي طراحي
استراتژيست محتوا: مسئول استراتژي سئو، ارتقاي تعامل برند با مخاطبان، برنامه‌‌ريزي و تدوين استراتژي‌هاي محتوا براي جذب و مشاركت مخاطبان و مشتريان
كارشناس تجزيه‌وتحليل داده‌ها: آناليز داده‌هاي مختلف مرتبط با عملكرد كمپين‌ها، رسانه‌هاي اجتماعي و…، متخصص در ابزارها و تكنيك‌هاي تحليل داده‌ها

مشاوره ماركتينگ و بازاريابي چيست؟
به استراتژي‌هايي كه براي برقراري ارتباط با مشتري صورت مي‌گيرد، ماركتينگ يا بازار‌يابي مي‌گويند. صاحبان كسب و كار براي جلب توجه مشتريان از راه‌ها و روش‌هاي خلاقانه‌اي استفاده مي‌كنند تا ويژگي‌ها و مزاياي محصولات و خدمات خود را به گوش آن‌ها برسانند. بازاريابي يا مشاوره ماركتينگ باعث اطلاع رساني، افزايش فروش، برند‌سازي، شناخت مشتري، جذب مشتري و ايجاد رقابت مي‌شود.

 آيا تبليغات را مي‌توان همان ماركتينگ يا بازاريابي دانست؟
تبليغات بخشي از بازاريابي است و اين دو تكميل كننده هم هستند. تبليغات با ايجاد محتواي مناسب و جذاب سبب آگاهي مشتريان از محصولات و خدمات كسب و كار‌ها مي‌شود. در حالي كه بازاريابي بسيار گسترده‌تر از تبليغات است و تمام جنبه‌هاي تبليغات را در‌بر ‌مي‌گيرد.

مشاوره ماركتينگ به چه معنايي مي باشد؟
برخي از افراد بر اين باورند كه اگر يك مدير ماركتينگ خوب و خبره استخدام كنند، در واقع يك مشاور ماركتينگ هم دارند، برخي ديگر مشاوره ماركتينگ را تنها مختص به مشاوره با تيم ماركتينگ شركت خود و بهره‌گيري از نظرات آن‌ها مي‌دانند، برخي ديگر نيز مشاوره ماركتينگ را به معني شركت در دوره‌هاي آموزشي بازاريابي و خواندن چندين كتاب در اين زمينه مي‌دانند و عده‌اي هم مشاوران ماركتينگ را با اساتيدي كه دانش بازاريابي دارند، اشتباه مي‌گيرند و از آن‌ها مشاوره ماركتينگ مي‌گيرند.

در واقع مشاوران ماركتينگ و بازاريابي افرادي هستند كه، با استفاده از دانش، مهارت، تجربه و تخصص خود، به كسب و كار‌ها در جهت رسيدن به افزايش درآمد و فروش محصولاتشان كمك مي‌كنند و از آن جايي كه بازار كار همواره در حال تغيير و تحول است، بايد در نظر داشت كه روش‌ها و ترفند‌هاي جديدي را به كار گرفت تا به موفقيت رسيد.

مشاوره مديريت از جمله حوزه‌هايي است كه طي سال‌هاي اخير در ايران رونق چشمگيري را تجربه كرده است. اين رشته به شكل رسمي در دنيا بيش از يك قرن سابقه دارد و تقريباً در تمام اين مدت هم در حال رشد بوده است.

اصطلاح مشاوره مديريت مجموعه‌ي گسترده‌اي از فعاليت‌هاي مرتبط با كسب و كار را پوشش مي‌دهد. مشاوران مديريت در زمينه‌‌‌هاي مختلف از جمله استراتژي، فروش، تحقيقات بازار، منابع انساني، بهبود عملكرد، بازاريابي ديجيتال، مديريت مالي، برندينگ، صادرات و واردات، ايمني، فناوري اطلاعات و تحول ديجيتال فعاليت مي‌كنند.

تعريف مشاوره مديريت | نقش مشاور مديريت چيست؟
پيتر بلاك در كتاب مشاوره مديريت خود مشاور را چنين تعريف مي‌كند:

مشاور فردي است كه مي‌تواند تا حدي روي يك فرد،‌ گروه يا سازمان تأثير بگذارد، اما از قدرت مستقيم براي ايجاد تغيير يا اجراي برنامه‌هاي مد نظر خود برخوردار نيست.

بنابراين تفاوت اصلي مدير و مشاور در اين‌جاست كه «مسئوليت اقدام» نهايتاً بر عهده‌ي مدير است. كسي كه از مرحله‌ي تلاش براي تأثيرگذار فراتر مي‌رود و مسئوليت اقدام بر عهده‌اش گذاشته مي‌شود،‌ ديگر مشاور نيست، بلكه مدير است.
ديگران هم كم‌و‌بيش تعريف مشابهي از مشاوره مديريت ارائه كرده‌اند (+):

وقتي پاي يك فعاليت يا مجموعه‌اي از فعاليت‌ها در ميان است،‌ هر شكلي از كمك كردن درباره‌ي تعيين محتواي اين فعاليت، فرايندها يا ساختار اجراي آن را مي‌توان مشاوره در نظر گرفت. به شرطي كه كسي كه مشورت مي‌دهد در زمينه‌ي اجرا مسئوليتي نداشته باشد و صرفاً نقش كمك‌كننده را بر عهده بگيرد.
اما احتمالاً قبول داريد كه نمي‌توان اين‌ها را به عنوان تعريف دقيق مشاوره در نظر گرفت. در دنياي واقعي نقش «مشاور مديريت» الزاماً به موارد فوق محدود نمي‌شود. حتي گاهي اوقات، بخش‌هايي از اجراي كار به مشاور مديريت واگذار مي‌شود. به عنوان مثال، شايد ديده باشيد كه بعضي شركت‌ها نه‌تنها در تعريف فرايند #استخدام از مشاور بهره مي‌گيرند، بلكه به مشاور مي‌گويند كه خودت در جلسه مصاحبه شغلي حاضر شو و با تك‌تك داوطلبان مصاحبه كن.

بر اساس اين شواهد، كساني مثل مارك بائيج موارد زير را به عنوان نقش هاي مشاور مديريت در دنياي واقعي فهرست كرده‌اند (+):

  متخصص / پزشك: در اين حالت، كارفرما معتقد است كه در يك زمينه‌ي تخصصي، دانش كافي ندارد و ترجيح مي‌دهد به سراغ مشاور برود. مثلاً كارفرما نمي‌داند كه راه اندازي يك كسب و كار در بيرون ايران چگونه است و تصميم مي‌گيرد به سراغ مشاوري برود كه در اين زمينه تجربه داشته يا قبلاً به شركت‌هايي با خواسته‌ي مشابه كمك كرده است.

گاهي هم كارفرما معتقد است كه مشكل يا مشكلاتي وجود دارد و عوارض اين مشكلات را هم مي‌داند. اما در پي اين است كه «ريشه‌ي مشكل» و «روش حل مشكل» را از مشاور بپرسد. مثلاً شركت مي‌بيند كه فروش افت كرده يا انگيزه كاركنان كاهش يافته است. پس تصميم مي‌گيرد از يك مشاور كمك بخواهد و بپرسد كه:

مشكل دقيقاً چيست؟
ريشه هاي مشكل چه هستند؟
چه راهكارهايي براي حل مشكل وجود دارد؟
  تسهيل گر: در اين حالت، كارفرما معتقد است كه خودش از دانش و اطلاعات كافي براي حل مسئله برخوردار است. اما نياز دارد كه كسي از بيرون به فرايند حل مسئله كمك كرده و مسير كار را تسهيل كند. در اين وضعيت مثلاً ممكن است مشاور، به عنوان فردي بيروني كه سوگيري‌هاي داخلي را ندارد، مديريت جلسه را بر عهده بگيرد و مسير جستجوي پاسخ را هموار كند. ما در دوره مديريت جلسه متمم به مهارت تسهيلگري پرداخته‌ايم.
گروهي از منابع علمي و كتاب‌ها، دو اصطلاح مشاور مديريت (Management Consultant) و مشاور كسب و كار (Business Consultant) را به شكل مترادف به كار مي‌برند. اما برخي منابع ترجيح مي‌دهند معنايي متفاوت براي اين دو اصطلاح در نظر بگيرند.

اين كار تا حدي سليقه‌اي است. اما بد نيست از اين تفاوت اطلاع داشته باشيد و در خواندن متن‌ها و مقالات آن را مد نظر قرار دهيد.

مشاور كسب و كار به كسي گفته مي‌شود كه در مورد فرايندهاي كسب و كار مشاوره مي‌دهد. مشاوران زير را مي‌توان به عنوان نمونه‌هايي از مشاوران كسب و كار در نظر گرفت:

مشاوره منابع انساني
مشاوره استراتژي
مشاوره فروش / مشاوره بازاريابي / مشاوره مديريت برند
مشاوره بازاريابي / مشاوره برندينگ
مشاوره IT و فناوري اطلاعات
مشاوره بهبود عملكرد
مشاوره بازاريابي ديجيتال (يا زيرمجموعه‌هاي كوچك آن مثل مشاوره طراحي سايت و سئو)
مشاوره در امور گمركي

فردريك تيلور (Fredrick Taylor)، آرتور د ليتل (Arthur D. Little)، چارلز بدو (Charles Bedaux) و هرينگتون امرسون (Harrington Emerson) را جزو نخستين كساني مي‌دانند كه اهميت مشاوره مديريت را درك كرده و كار مشاوره مديريت را به شكل جدي و رسمي آغاز كرده‌اند (+). منظور از «مشاوره» در اين‌جا همان چيزي است كه در تعريف مشاوره مديريت گفتيم. يعني: «پول گرفتند و مشورت دادند، اما در نهايت اجرا و مسئوليت آن بر عهده‌ي كارفرما بود.»